กระชายดำ (Black galingale) พืชไม้ล้มลุกที่ได้รับฉายาว่าเป็นโสมเมืองไทย ขึ้นชื่อในเรื่องของการช่วยเพิ่มสมรรถภาพของเพศอีกด้วย นอกจากนั้นมีสรรพคุณทางยาและนำมาปรุงอาหารได้หลายประเภท
กระชายดำ มีชื่อเรียกไปตามท้องถิ่นต่าง ๆ ของประเทศไทย เช่น ขิงทราย ว่านกำบัง ว่านกำบังภัย ว่านจังงัง ว่านพญานกยูง ว่านกั้นบัง แอน ระแอน เป็นต้น กระชายดำมีความสูงประมาณ 40 ซม. ไม่มีลำต้นบนดิน เป็นใบเดี่ยวรูปไข่สีเขียวเข้ม ท้องและโคนก้านของใบมีสีม่วงแดงและเขียวเข้มตลอดทั้งต้น ออกดอกเดี่ยวจากเหง้า โดนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นท่อทรงกรวยส่วนปลายแยกเป็นกลีบสีขาวแต่ด้านในเป็นสีม่วง
สำหรับสรรพคุณของกระชายดำนั้น ช่วยเรื่องขับลมในลำไส้ แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้ปวดมวนท้อง แก้ปวดบิดในลำไส้ แก้ท้องเสีย ส่วนเหง้าช่วยทำให้กระชุ่มกระชวยทางเพศ บำรุงกำหนัด บำรุงกำลัง แก้ปวดเมื่อย แก้มือเท้าเย็น บำรุงประสาท ชาตามปลายมือปลายเท้า อีกทั้งช่วยแก้ตานทรางในเด็ก ใช้เป็นยาขับปัสสาวะพิการ
อย่างไรก็ตาม จากการวิจัยสรรพคุณของกระชายดำว่า สามารถเพิ่มสมรรถภาพทางเพศได้หรือไม่นั้นพบว่า สารสกัดของกระชายดำมีผลเพิ่มการตอบสนองต่อสิ่งเร้าทางเพศได้ โดยเพิ่มขนาดและความยาวของอวัยวะเพศ ลดเวลาในการหลั่งน้ำอสุจิ และเพิ่มการไหลเวียนของเลือดไปยังอวัยวะเพศอีกด้วย แต่ไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน หรือใช้ในปริมาณมากเพราะจะต้องผลให้ตับเกิดความผิดปกติได้ เนื่องจากการศึกษาวิจัยนี้เป็นการศึกษาในคนจำนวนน้อย
