มะยม (Phyllanthus acidus) เป็นไม้ยืนต้นที่พบได้ทั่วไปในประเทศแถบอาเซียน ซึ่งคนไทยนิยมปลูกไว้ในบริเวณบ้าน เนื่องจากผลรับประทานได้ทั้งผลเปรี้ยวและหวาน และสามารถนำมาใช้เป็นยารักษาโรคได้อีกด้วย นอกจากนั้นยังให้ร่มเงาได้ดี
ต้นมะยมมีลักษณะสูง 3-10 เมตร ลำต้นเป็นเปลือกขรุขระ ส่วนใบเป็นใบเดี่ยวรูปไข่แกมขอบขนานปลายใบแหลม ใบออกเรียงสลับกัน ส่วนดอกเป็นช่อขนาดเล็ก ออกที่ซอกใบหรือบริเวณกิ่งก้าน มีกลีบดอกสีแดง แดกแยกเพศบนต้นเดียวกัน มีผลกลมแป้นสีเขียว เมื่อสุกมีสีเหลืองอ่อน
สายพันธุ์ของมะยมที่พบในประเทศไทย มีทั้งพันธุ์เปรี้ยวและหวาน โดยทั่วไปนำผลของมะยมตัวเมียมารับประทานสด หรือนำไปดอง แช่อิ่ม กวน เชื่อม ทำเป็นแยมมะยมรสชาติถูกปาก ส่วนมะยมตัวผู้นำมาทำเป็นยารักษาโรค
ประโยชน์ของมะยมในทางการแพทย์
สำหรับประโยชน์ทางการแพทย์ของมะยมนั้น ส่วนราก สามารถนำมาต้มดื่มแก้พิษไข้ และรักษาโรคผิวหน้าผื่นคันได้ แต่ต้องระวังน้ำยางจากเปลือกเพราะเป็นพิษเล็กน้อย อาจทะให้ปวดท้องและปวดศีรษะได้ ส่วนใบนำมาต้มอาบแก้ไข้ เหือด หัด อีสุกอีใส ผื่นคัน ส่วนผลนำมารับประทานช่วยบรรเทาอาการหวัด แก้ไอ้ ขับเสมหะ ป้องกันเลือดออกตามไรฟัน เป็นยาระบายอ่อน ๆ ได้อีกด้วย ฉะนั้นไม่ควรรับประทานในปริมาณมาก เพราะจะทำให้ท้องเสียได้
ส่วนผสมมะยมเชื่อม
- มะยม
- น้ำตาลทราย 1.5 กก.
- น้ำเปล่า 1 ถ้วย
- เกลือ 1 ช้อนชา
- มะนาว 1/2 ลูก
- ปูนใส
วิธีทำมะยมเชื่อม
- นำมะยมไปแช่กับน้ำปูนใสทิ้งไว้ 3 ชั่วโมง แล้วล้างน้ำเปล่า 2 น้ำ
- จากนั้นตั้งกระทะให้ร้อน ใส่น้ำตาลทราย น้ำ และเกลือเคี่ยวจนน้ำตาลละลาย แล้วบีบมะนาวลงไป
- ตามด้วยมะยมแล้วเคี่ยวด้วยไฟอ่อน ๆ จนมะยมใสสีออกแดงก่ำ
- เสร็จแล้วตักมะยมออกเป็นการแยกน้ำกับเนื้อ พร้อมเสิร์ฟ มะยมเชื่อมหวาน ๆ
